Fontanna Neptuna to jeden z najczęściej podziwianych przez wycieczki zabytków Berlina. Jest jedną z najstarszych i najpiękniejszych fontann w mieście.
Fontanna Neptuna w Berlinie (niemieckie nazwy Neptunbrunnen, Schloßbrunnen zwana była również Begasbrunnen ) jest oazą spokoju w zgiełku placu Aleksandra. Szum wody, przyjemny chłód, sprawiają, że po wielogodzinnym spacerze po mieście, można przy niej znaleźć wytchnienie. Na pierwszy rzut oka ta barokowa fontanna wykonana z brązu i granitu wydaje się tu trochę nie na miejscu, ponieważ nie pasuje do krajobrazu. Ale im dłużej zaczynamy się jej przyglądać, tym bardziej zaczyna nas intrygować.
Początkowo została ona umiejscowiona przed południową fasadą Zamku Berlińskiego na Placu Zamkowym. Pierwotnie fontanna Neptuna służyła jako omphalos Berlina (święty pępek), od którego mierzono pruską milę. Zaprojektowana w stylu neobarokowym przez Reinholda Begasa jako prezent dla cesarza Wilhelma II od magistratu miasta. Budowana od roku 1888, została uroczyście odsłonięta 1 listopada 1891 roku. Po zburzeniu zamku w 1951 roku została usunięta . W trakcie przebudowy centrum Berlina Wschodniego w 1969 roku, umieszczono ją na opuszczonej przestrzeni, przy wieży telewizyjnej, między Czerwonym Ratuszem a Kościołem Mariackim.
Fontanna Neptuna w Berlinie, składa się z granitowej niecki, na brzegu której „przycupnęły” cztery kobiety będące alegoriami największych rzek ówczesnych Niemiec: Renu, Łaby, Wisły i Odry. Muszlę, na której siedzi Neptun, unoszą trytony, a obok znajdują się rzeźby lwa morskiego, krokodyla, żółwia, węża oraz dzieci, symbolizujące nowe życie.
Inicjatorem jej budowy był Karl Friedrich Schinkel. Chciał on wznieść monumentalną fontannę na Placu Zamkowym naprzeciw zbiegu z Breite Straße . Młody Reinhold Begas podjął ten pomysł po podróży do Włoch . Begas inspirował się fontannami Giovanniego Lorenzo Berniniego (1598-1680). Zainspirowany włoskim barokiem i modelami francuskimi, zwłaszcza Neptuna , Czterech Rzek w Rzymie i fontanny Latony w ogrodach Wersalu, a także mitologiczną postacią i jego podwodnym światem.
Fontanna Neptuna w Berlinie jest dziełem życia Begasa, podziwianym na całym świecie. W projekcie wsparli go jego brat Karl Begas (1845–1916) i jego byli mistrzowie , rzeźbiarze Karl Albert Bergmeier (1856–1897), Karl Bernewitz (1858–1934) i Johann Götz (1865–1934).
Fontanna Neptuna, którą w 1942 roku zamurowano, przetrwała II wojnę światową bez szwanku. Została odsłonięta na nowo w 1946 roku. Złodzieje metali kolorowych uszkodzili figury. Po wysadzeniu zamku w powietrze w 1951 roku figury umieszczono w magazynie, a misa fontanny uległa zniszczeniu. Ucierpiała również skorupa fontanny wykonana z polerowanego czerwonego szwedzkiego marmuru , który wcześniej wyglądał jak lustro . W 1967 roku odlewnia dzieł sztuki i dzwonów Lauchhammer dokonała renowacji figur. Odnowiono także misę fontanny. Użyto w tym celu czerwonego granitu Jawlensky z zasobów mineralnych regionu transbajkalskiego, a zewnętrzne stopnie wykonano z granitu szarego.
Ponieważ berlińczycy lubią nadawać przydomki budowlom, fontanna została nazywana „Forckenbecken”. Nazwę stworzył ówczesny burmistrz nazwiskiem Forckenbeck, do którego dodano „widelec” od Neptuna.
Najszersza średnica czaszy fontanny Neptuna z czterema ciągami wynosi 18 metrów. Środkowa część aż do wierzchołka Neptuna ma 8,5 metra wysokości i do trójzębu 10 metrów.
W centrum misy fontanny znajduje się cokół skalny, otoczony morskimi zwierzętami, takimi jak homary, kraby, ryby i polipy, a także tryskające wodą zwierzęta morskie i rzeczne: żółwie morskie, foki, krokodyle i węże. Trytony, przypominające centaurów unoszą dużą muszlę małży z potężną postacią starożytnego rzymskiego boga morza Neptuna. Zarzucił on symbol swojej mocy, falujący trójząb, na lewe ramię, a prawą rękę na udo. Wszystkie figury są odlane z brązu i podkreślone sztuczną jasnozieloną patyną.
Na krawędzi misy siedzą cztery postacie kobiet , które reprezentują uosobienie dawnych czterech niemieckich rzek, uzupełnione o charakterystykę krajobrazów, przez które przepływają :
Ren (sieć rybacka i winogrona), Wisła (pniaki symbolizujące lasy), Odra (koza i futro) Łaba (kłosy pszenicy i owoce).
W związku z przebudową Pałacu Berlińskiego na Forum Humboldta omawia się powrót Fontanny Neptuna na jej pierwotne miejsce na Placu Zamkowym. Obecny burmistrz Berlina, a także historycy sztuki, architekci i inżynierowie miejscy są przychylni tej decyzji. W listopadzie 2015 r. Rząd federalny przeznaczył 10 milionów euro na przeniesienie Fontanny Neptuna. Krytycy tego pomysłu, proponują utworzenie kopii fontanny. Według reprezentatywnego badania Infratest dimap w maju 2017 r. 47 proc. berlińczyków (49 proc. Respondentów w całym kraju) opowiada się za przeniesieniem Fontanny Neptuna do jej pierwotnej lokalizacji na Schloßplatz. Jedynie 37 proc. opowiada się za pozostaniem w obecnej lokalizacji na dziedzińcu ratusza.