Jeśli jesteś przy Bebelplatz w Berlinie i masz wrażenie, że jeden z budynków odbiega od harmonijnej zabudowy placu, to zapewne masz przed sobą Katedrę św. Jadwigi. Lokalizacja świątyni nie jest przypadkowa - wzniesiono ją na fundamentach przedmurza, okalającego dawniej Berlin. Biorąc pod uwagę podmokły teren, przyspieszyło to znacznie budowę świątyni (uniknięto palowania terenu).

Historia Katedry Świętej Jadwigi

Fryderyk II podbijając katolicki Śląsk, chciał przypodobać się jego mieszkańcom. Zezwolił na budowę świątyni, która była pierwszym kościołem katolickim w Berlinie od momentu wprowadzenia reformacji. Król na swój sposób był wizjonerem. Chciał, by w świątyni znalazły się kaplice przeznaczone dla wyznawców różnych religii, jednak odciągnięto go od tak odważnego pomysłu.

Projekt kościoła stworzył królewski architekt – Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff, oczywiście pod czujnym okiem króla. Jedna z anegdot mówi, że kiedy architekt odwiedził króla, by przedstawić mu pierwsze projekty, ten w tym czasie pił czekoladę. Kiedy skończył, postawił odwróconą filiżankę na stoliku i odrzekł, że kościół ma wyglądać jak filiżanka. Oczywiście Knobelsdorff nie wzorował się na filiżance, lecz na rzymskim Panteonie. Za budowę świątyni odpowiedzialny był Johann Bouman Starszy – twórca Dzielnicy Holenderskiej w Poczdamie. Kamień węgielny wmurowano w 1747 roku.

Na patronkę świątyni wybrano św. Jadwigę – patronkę Śląska. 1 listopada 1773 roku miało miejsce poświęcenie kościoła. Konsekracji dokonał Ignacy Krasicki, biskup warmiński, który po I rozbiorze Polski przybył na dwór pruski. Do 1829 roku spoczywał on w krypcie świątyni, następnie za sprawą Niemcewicza, przeniesiony został do katedry w Gnieźnie. Mimo uroczystego otwarcia, świątynię ukończono dopiero w 1887 roku.

Architektura Katedry Świętej Jadwigi

Powstała klasycystyczna świątynia przykryta kopułą, z krzyżem i okulusem. Do świątyni przylega portyk. Przedzielony jest sześcioma kolumnami, między którymi znajdują się płaskorzeźby przedstawiające sceny z życia Chrystusa: zwiastowanie Narodzenia Pańskiego przez anioła, Jezusa na Górze Oliwnej, Zdjęcie z Krzyża, Zmartwychwstanie i Wniebowzięcie. W tympanonie umieszczono przedstawienie Mędrców ze Wschodu podążających za gwiazdą, która znajduje się w centrum, nad Marią z Dzieciątkiem.

1 marca 1943 roku, w wyniku nalotu, zniszczona została kopuła świątyni, a wnętrze uległo całkowitemu wypaleniu. W 1952 roku rozpoczęła się odbudowa, w wyniku której zachowano oryginalną fasadę, a wnętrze urządzono w stylu modernistycznym.

Kolejna przebudowa wnętrz świątyni rozpoczęła się w 2018 roku i trwała aż 6 lat. Nadano jej niezwykle ascetyczny wygląd. Protestancki Biskup Berlina, Christian Stäblein nawiązując do niezwykle skromnego wyposażenia świątyni, stwierdził, iż „trochę się tu odwróciło”, gdyż to właśnie kościoły ewangelickie słyną ze swej prostoty, a najważniejszy kościół ewangelicki Berlina – Katedra Berlińska – aż kipi bogactwem.

Koszty przebudowy i renowacji wyniosły 44,2 mln euro. Za obecny wygląd wnętrz odpowiedzialni są dwaj architekci: Sichau Walter i Leo Zogmayer.

Przekraczając próg świątyni, znajdziemy się w dużym, prostokątnym holu. W jego centralnej części umieszczone zostały schody prowadzące do krypty. Na lewo i prawo znajdują się drzwi prowadzące do centralnej części kościoła.

Krypta

Pokonując schody, dostajemy się do okrągłej Sali, po środku której znajduje się chrzcielnica. Ma ona kształt krzyża i jest na tyle duża, by zanurzyć w niej człowieka. Proste, drewniane ławki i krzesła, przeznaczone są dla zgromadzonych wiernych. Na ścianach krypty umieszczono stacje drogi krzyżowej. To niewielkie, ponumerowane tabliczki, na których umieszczono słowa z Pierwszego Listu do Koryntian. Między czwartą i piątą stacją znajduje się relikwiarz, służący do przechowywania świętych olejów używanych przy sakramentach: olej krzyżma, olej chorych i katechumenów.

W krypcie znajduje się wieniec kaplic, które pełnią różne funkcje. Część z nich służy kontemplacji i spotkań. Idąc zgodnie ze wskazówkami zegara, wchodzimy do pierwszej kaplicy. Ujrzymy tu słynny, neapolitański żłóbek. Najstarsze figury umieszczone w szopce pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Ma przywodzić na myśl Boga, który stał się człowiekiem, aby dać ludziom udział w życiu boskim.

W kolejnej z kaplic znajdują się groby berlińskich biskupów. Następna w całości poświęcona jest błogosławionemu Bernhardowi Lichtenbergowi, proboszczowi kościoła św. Jadwigi w czasach, gdy naziści doszli do władzy. Podczas nabożeństw modlił się w intencji prześladowanych Żydów, potępiał eutanazję, którą Niemcy stosowali wobec osób niepełnosprawnych. 23 października 1941 roku został aresztowany przez tajną policję państwową. Po dwóch latach więzienia, w trakcie transportu do niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau, ciężko chory, zmarł. Ojciec Święty, Jan Paweł II, dokonał beatyfikacji Lichtenberga (23 czerwca 1996 roku). W 2004 roku uhonorowany został „Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata”.

Następna z kaplic to „sala nawrócenia”. Znajdują się tu cztery miejsca przeznaczone do spowiedzi, rozmów duszpasterskich, przyjęcia sakramentu pokuty i pojednania. Sala czasowa poświęcona jest historii Archidiecezji Berlińskiej od momentu jej powstania do dnia dzisiejszego. Począwszy od św. Ottona z Bambergu, biskupa Pomorza i drugiego patrona diecezji, obok św. Piotra Apostoła, przedstawione są relacja historyczne, geograficzne, społeczne, religijne i kulturowe.

W kaplicy poświęconej św. Jadwidze ujrzymy barokową figurę świętej. Wykonana została w 1720 roku na Śląsku. Pierwotnie w lewej ręce, św. Jadwiga trzymała model kościoła, który niestety został skradziony. W przylegającej, kolejnej sali, dostrzeżemy XIV – wieczną pietę, a także tablice pamiątkowe, poświęcone kolejnym biskupom Berlina, którzy nie są tu pochowani. Umieszczono tu również relikwie św. Ottona z Bambergu.

Ostatnia z kaplic – Kaplica Drugiego Przyjścia Chrystusa, przeznaczona jest do adoracji eucharystycznej. Monstrancja dyskowa z konsekrowaną hostią, zaprojektowana przez Leo Zogmayera, stoi przed płaskorzeźbą umieszczoną na ścianie. Wykonana przez Hermana Glettlera, składa się z licznych krzyży z ukrzyżowanym Chrystusem. Krzyże te pochodzą z trumien, które zostały skremowane. Przesłaniem tej krypty są słowa: „Zwycięstwo pochłonęło śmierć. Gdzie jest o śmierci, twój oścień?”

Wnętrze Katedry

Opuszczając mrok krypty, wkraczamy do światłości świątyni. Dwanaście par filarów wspiera kopułę, przez której okrągły otwór – okulus, światło pada na centralnie umieszczony ołtarz. Ma on nietypowy kształt, podobnie jak znajdująca się w pobliżu ambona. To dwie geometryczne bryły – półkula i prostopadłościan, które koegzystują ze sobą jak słowo i sakrament. Ołtarz i ambona wykonane zostały z odlewu kamiennego. Kamienie zostały przyniesione przez wiernych na Bebelplatz w 2022 roku w dniu Bożego Ciała i symbolizują nadzieję, smutek, szczęście, cierpienie, nadzieję, troskę, problemy wiernych. Ołtarz i ambonę otaczają siedzenia dla wiernych, ułożone w koncentryczne kręgi. Miejsce dla biskupa znajduje się w tej samej linii z ołtarzem i amboną, pośród zgromadzonej wspólnoty. Również w czterech bocznych niszach, zlokalizowano miejsca siedzące dla wiernych. W niszy po prawej stronie umieszczono rzeźbę św. Piotra. Wykonana została w Siennie w 1340 r. Kolejnym ciekawym elementem wyposażenia świątyni jest gotycki krzyż procesyjny z XIV w. obok niego znajduje się miejsce na ewangeliarz. Nieco dalej, na kamiennym postumencie stoi tabernakulum, miejsce do przechowywania eucharystii. Dalej dostrzeżemy figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem. Wykonana w Ulm w pierwszej połowie XVI w. umieszczona została w wieńcu świec.

W centralnej części świątyni stoi 12 krzyży konsekracyjnych z imionami 12 apostołów. Kopuła symbolizuje sklepienie nieba. Okulus to symbol otwartego nieba.

Organy katedry

To instrument wykonany przez firmę Klais z Bonn. Poświęcone zostały 29 stycznia 1978 r. Posiadają 68 rejestrów (brzmiących głosów), 3 manuały i pedał. Niczym jaskółcze gniazdo, ulokowano je nad głównym portalem. Ważą ok. 20 ton.

Katedra Świętej Jadwigi w Berlinie to jedno z najważniejszych miejsc w stolicy Niemiec, które łączy w sobie bogatą historię, imponującą architekturę oraz głębokie znaczenie religijne. Dzięki swojej wyjątkowej architekturze i znaczeniu kulturalnemu, stanowi ważny punkt turystyczny i religijny w Berlinie. Niezależnie od tego, czy interesuje nas historia, religia czy sztuka, wizyta w tym miejscu z pewnością dostarczy niezapomnianych wrażeń.